Woonvormen voor 60andMore

Dertien woonvormen

Als je je gaat oriënteren op een nieuwe woonomgeving, ander huis of appartement dan is het goed om stil te staan bij de verschillende woonvormen die er zijn, naast de traditionele: een woning voor jouw alleen. Als eerste springt dan de kangoeroewoning in gedachte, een woonvorm die sterk aan populariteit wint. Maar er zijn nog veel meer woonvormen. Bijgaand een lijst van dertien van deze woonvormen. Het gaat daarbij vooral om die woonvormen die niet zijn gefocust op het leveren van zorg. Bij deze ‘alternatieve’ woonvormen is er plaats voor een doses eigen inbreng, een stuk eigen initiatief. Deze woonvormen maken het wonen daardoor tot een andere beleving.

Woonvormen voor ouderen die sterk zijn gericht op het leveren van (intensieve) zorg zijn buiten deze lijst gehouden. Daarvoor zijn vele professionele aanbieders te vinden.

1. Kangoeroewoning

We spreken van een kangoeroewoning wanneer meerdere generaties samen een huis delen, maar wel met een grote mate van zelfstandigheid. Het is vooral gericht op het samenwonen van eerste- of tweedegraads familieleden.

Een kangoeroewoning is een huis met twee (of meerdere) zelfstandige woonruimtes. Zo’n huis kun je op deze manier laten bouwen. Het splitsen van een bestaande woning is ook een prima aanpak voor het creëren van een kangoeroewoning.

Het grootste voordeel van een kangoeroewoning is dat je beter in staat bent om voor elkaar te zorgen. De hulp werkt bovendien twee kanten op. Kleinkinderen spelen bijvoorbeeld thuis onder toeziend oog van de grootouders, zodat geen buitenschoolse opvang nodig is. En met vakanties is er iemand die op het huis(dier) past. Daarnaast kan ook gezelligheid een rol spelen. Er zijn echter ook nadelen, dus goed oriënteren is belangrijk.

2. Erfdelen

Wonen in de buitenlucht, in een warme sociale omgeving is mogelijk als je instapt in het initiatief van erfdelen. Het zijn woongroepen op voormalige boerenerven. Hierbij wordt een oude boerderij verbouwd tot een multifunctionele woning, aangepast aan de wensen van de (toekomstige) bewoners. Binnen zo’n woongemeenschap staan vaak duurzaam en sociaal centraal.
Er zijn gezamenlijke voorzieningen in de boerderij, zoals werkplaats, eetkeuken, logeerkamers, wasserette en bibliotheek. Ook is er ruimte voor privacy door kleinschalige vrijstaande woningen in een landschappelijk vormgegeven erf. Afhankelijk van de aard en bedoeling van de bewoners wordt het aspect ‘wat doen we gemeenschappelijk’ verschillend ingevuld.

3. Meergeneratiewonen

Wilt je niet vereenzamen maar midden in de samenleving blijven staan, dan kan deze woonvorm iets voor je zijn. Je woont hier met meerdere generaties in een wijk. Veel zaken zijn expliciet collectief geregeld. Er ontstaat zo een gevoel van saamhorigheid. Je leert je buren hier echt kennen. Woningen voor ouderen zijn levensloopbestendig. Dat betekent dat je hier waarschijnlijk altijd kunt blijven wonen. In Duitsland is deze woonvorm relatief populair en werkt het goed. In omvang heel divers, van 1 groot huis tot 20 huizen bij elkaar of tot wel 50 huizen met 100 tot 120 bewoners. Kinderopvang, gezamenlijke activiteiten, een intensiever vorm van burenhulp en dergelijke zijn aanwezig.

4. Wonen Werken Zorgen 50+

Deze woonvorm richt zich op woonruimte voor mensen van 50+ . Je kan er oud worden en tegelijkertijd actief blijven in de maatschappij. Het zijn groepen van ongeveer 35 vijftigplussers in een gemengde leeftijdsopbouw. Samen geef je invulling aan jullie ideale woongemeenschap. Samen bepalen je hoe het gebouw er uit ziet. Je bepaalt samen wat voor gezamenlijke ruimtes er komen voor sport en culturele activiteiten. Doordat elke groep andere wensen heeft, heeft elke locatie ook een andere vorm en invulling.

5. Gemeenschappelijk wonen

Bij deze woonvorm kies je er bewust voor om met elkaar in één huis samen te wonen, zonder dat er sprake is van een gezinsverband. Je woont in zelfstandige woonruimten, deelt gemeenschappelijk ruimten en onderneemt bepaalde activiteiten samen. Je moet de bereidheid hebben tot gezamenlijke activiteiten en wederzijdse hulp. De bewoners vormen samen een vereniging waarvan de leden in gezamenlijke verantwoordelijkheid het project bewonen en zelf (mee) bepalen, wie als nieuwe bewoner wordt toegelaten. Het gemeenschappelijke van alle woongroepen is dat begrippen zelfstandigheid en zelfwerkzaamheid zijn gekoppeld aan samenhorigheid.

6. Harmonica wonen

Bij harmonica wonen leef je als lid van een woongroep ruimtelijk geclusterd in een complex. Bij harmonicaprojecten gaat het meestal om nieuwbouw. Vaak is de beschikbare locatie te groot voor de groep of kiest de corporatie ervoor om zelf een aantal woningen te kunnen toewijzen. Soms is er ook sprake van verschillende financieringscategorieën: lage huur, hoge huur en koop. Kenmerk van beide vormen is de flexibele groepsgrootte. Het harmonicamodel geeft je meer kans op toevallige ontmoetingen tussen de groepsleden doordat je ruimtelijk geclusterd wonen, net als in een aaneengesloten woonproject. Het gezamenlijke aspect is per project heel verschillend.

7. Gestippeld wonen

Gestippeld wonen is een woonvorm waarbij leden van een woongroep verspreid wonen over een gebouw, daar waar je bij harmonica wonen geclusterd bij elkaar woont in meerdere clusters. Overeenkomst met harmonica wonen is dat beide soorten gemeenschappelijk wonen te maken hebben met de andere bewoners van het gebouw. Kenmerk van beide vormen is de flexibele groepsgrootte. Gestippelde woongemeenschappen starten vrijwel altijd in bestaande complexen. Het zijn groepen die langzaam groeien. Bij het stippelmodel is een geleidelijke instroom van nieuwe leden beter mogelijk omdat het niet uitmaakt waar in het gebouw een woning vrijkomt. Deze gespreide huisvesting geeft meer kansen op menging en integratie met andere bewoners van het gebouw. Gestippeld wonen geeft de sfeer van het verenigingsleven.

8. Woongroep

Het gaat bij woongroepen om een situatie van zelfstandige wonen met tenminste één gemeenschappelijke ruimte. Dit wonen kan in één huis, onder één dak zijn, maar ook een aantal huizen bij elkaar. Het Tiny Houses-concept past daar goed in.
Veel woongroepen zijn op basis van religie, afkomst, seksuele geaardheid, en dergelijke georganiseerd. Het levert gelijkgestemde onder één dak, iets dat het welslagen van het project ten goede komt. Er is sprake van deelname in een groep waarbij er bereidheid is tot het ondernemen van gezamenlijke activiteiten en wederzijdse hulp. Daar waar vorm 3 en 4 hoofdzakelijke gericht waren op ouderen, zijn woongroepen veel diverse in de leeftijdsopbouw.

9. Leefgemeenschap.

In een leefgemeenschap combineer je wonen en werken. Het accent ligt nog meer op de gezamenlijkheid dan bij woongroepen. Veel leefgemeenschappen streven naar een duidelijk omschreven ideaal.
De oudste in Nederland nog steeds bestaande leefgemeenschap is de Hobbitstee in Wapserveen. Opgericht in 1969 door Otto Munters, heeft het inmiddels een hele geschiedenis.
In begin 1900 was er in het Gooi het project ‘Walden’ van Fredrik van Eeden. Een is erg boeiende leefgemeenschap om eens over te lezen. Zijn ideeën waren gebaseerd op Thoreau (vandaar de naam Walden, naar het boek van Thoreau) maar de verwezenlijking van het ideaal van Eeden liep niet over rozen en is te snel uiteengevallen.

10. Moderne hofje

Dit is de moderne vorm van de aloude hofjes. Wonen rond een beschutte binnenplaats waarbij een nieuwe vormen van nabuurschap mogelijk zijn. Je woont hier met andere sociaal ingestelde mensen zoals vroeger om een binnenplaats. Deze vorm van samen wonen biedt een oplossing voor de mogelijke vereenzaming en de stijgende vraag naar zorg. Opvallend is dat veel van de geïnteresseerden actief zijn als vrijwilliger.

11. Thuishuis

Je woont hier alsof je weer student bent, een (soort) studentenhuis dus. Een ‘Thuishuis’ is een gewoon huis waarin vijf tot maximaal zeven ouderen (vanaf 60-plus) samenwonen met ieder hun eigen woon-/slaapkamer en badkamer/toilet. Samen delen ze een grote woonkamer, hobbyruimte, (bij)keuken, logeerfaciliteit en daar waar mogelijk een tuin. De woning staat in de vertrouwde eigen wijk en wordt ondersteund door vrijwilligers. Zo heb je altijd veel aanspraak! Uitgangspunt is vaak dat de bewoners uit de buurt komen.

12. Landgoed en ander luxe woonvoorzieningen

Een landgoed of kasteeltje is vandaag de dag te groot voor gebruik door één familie. Steeds meer worden ze omgevormd tot luxe woonvoorzieningen voor ouderen. De faciliteiten verschillen erg. Een eigen kok en gezamenlijke welness faciliteiten zijn er al snel. Je moet wel wat extra geld meenemen.

13. All together now

Dit is een combinatie van wonen, zorg en opleiding. Je woont op een soort campus in een appartement. Het gebouw staat in verbinding met een school waar jongeren voor de zorg worden opgeleid. Het restaurant staat open voor bewoners, studenten en docenten. Er zijn ook studentenwoningen en (buurt)voorzieningen zoals een bioscoop, een theater en een gemeenschappelijke tuin. De studenten lopen stage in de zorgappartementen, ouderen geven gastcolleges en begeleiding. Interactie en een stimulerende woon- en leeromgeving staan centraal.
Dit concept richt zich al meer op het efficiënt bieden van zorg.

Wil jij weten of andere woonvormen bij jou past, lees dan eerst dit artikel.

Naar aanleiding van de reactie van Peter Camp op dit artikel, zie onder aan deze pagina, leek het ons goed zijn uitgebreide boek over woonvormen op te nemen in onze boekenlijst. Zo’n grote stap in je leven kan je aan de hand van zijn boek goed verder vorm geven.

Voor meer informatie over de verschillende woonvormen voor ouderen, hier enkele tips:

• Meer over de Kangoeroewoning vind je bij Woonfonds
• Meer over het concept van erfdelen: Erfdelen
• Over Meergeneratiewonen het gerealiseerde voorbeeld Woongemeenschap Eikpunt
• Overzicht van woongroepen vind je bij Woongroepen of Omslag
• Een overzicht van leefgemeenschappen vind je hier Leefgemeenschappen
• Informatie over Thuishuis: Thuishuis en een interview met mensen betrokken bij een Thuishuis project: Interview
• Voorbeeld van landgoed-wonen: Rijckholt